5 listopada 2021 r. grupa uczniów klas pierwszych i trzecich odwiedziła Wydział Filologiczny Uniwersytetu Łódzkiego i uczestniczyła w warsztatach tłumaczeniowych prowadzonych przez p. prof. Aleksego Kucego. Uczniowie mieli możliwość zobaczenia efektów pracy studentów – przyszłych tłumaczy audiowizualnych.
Uczniowie obejrzeli fragment rosyjskiej bajki z dubbingiem w wykonaniu studentów oraz tłumaczenie w formie napisów do filmu dokumentalnego. Odwiedzili również studio nagrań, w którym prowadzone są prace nad tłumaczeniami audiowizualnymi. Udział w warsztatach był ciekawym doświadczeniem, zyskaliśmy cenne informacje związane z tego typu przekładem. Na koniec pobytu zwiedziliśmy gmach Wydziału Filologicznego i zrobiliśmy pamiątkowe zdjęcia.
Kilka słów o tłumaczeniu audiowizualnym…
Tłumaczenie audiowizualne to przekład obejmujący materiały zawierające dźwięk i obraz, czyli w głównej mierze filmów, seriali, gier, reklam. Potrzeba przekładu tekstu pojawiła się wraz z pojawieniem się pierwszych, jeszcze nieudźwiękowionych filmów. Historia tłumaczenia audiowizualnego jest długa i barwna – za pierwszych tłumaczy audiowizualnych uznaje się aktorów, którzy na żywo, w czasie seansów kinowych, podejmowali się przekładu dialogów w filmach. Z jednej strony pozwalało to widzom zrozumieć akcję, z drugiej jednak – nie rozwiązywało problemu dla osób obcojęzycznych. Transkrypcja nagrań audio i wideo musiała więc zostać udoskonalona. Szybki rozwój kinematografii wymusił na amerykańskich producentach filmowych opracowanie rozwiązań, które umożliwiłyby dystrybucję filmów do innych krajów świata.
Obecnie wykorzystuje się trzy techniki tłumaczenia audiowizualnego:
- voice – over – dialogi aktorów czyta lektor
- dubbing – tego rodzaju tłumaczenie polega na usunięciu oryginalnych wypowiedzi aktorów i podłożeniu na ich miejsce głosów wypowiadających dialogi w języku docelowym. Dubbing często możemy podziwiać w filmach animowanych i dziecięcych bajkach
- napisy – tłumaczenie pojawia się w formie napisów, zwykle w dolnej części ekranu.
To, co widzimy lub słyszymy na ekranie w formie napisów lub dubbingu, stanowi jednak tylko efekt całego procesu pracy tłumacza. Natomiast samo tłumaczenie treści jest pracą szalenie skomplikowaną i wymagającą perfekcyjnej znajomości języka oryginalnego i docelowego, różnych technik oraz wyczucia i niemałej wprawy.
W tłumaczeniu audiowizualnym nie chodzi o „sztywny”, dosłowny przekład dialogów – nie byłyby one zrozumiałe dla widzów.
W zawodzie tłumacza audiowizualnego liczy się nie tylko doskonała znajomość języków źródłowego i docelowego zarówno w mowie, jak i w piśmie. W trakcie dokonywania przekładu na tłumacza czeka szereg trudności, z którymi musi umieć sobie poradzić, aby wypowiedzi aktorów były dla widza jasne i sensowne. Jedną z takich trudności jest konieczność oddzielenia informacji istotnych od tych, które nie mają znaczenia lub wręcz mogłyby przeszkadzać w prawidłowym odbiorze treści.
Każdy język ma swoją specyfikę. Zadaniem tłumacza audiowizualnego jest wyeliminowanie lub modyfikacja fragmentów oryginalnych tekstów tak, aby te docelowe stały się przejrzyste.
Do dyspozycji ma wiele różnych technik tłumaczeniowych niwelujących różnice gramatyczne, morfologiczne i fonetyczne między poszczególnymi językami.
Istotnym aspektem w pracy tłumaczy audiowizualnych jest konieczność dopasowania długości tłumaczenia do szybko zmieniających się na ekranie obrazów. Największe znaczenie ma to w przypadku tworzenia napisów do filmu. Zdecydowanie szybciej odbieramy zapis dźwiękowy niż czytamy. Zbyt długie napisy zmuszają widza do skupienia się właśnie na nich – zanim je przeczytamy i zrozumiemy, na ekranie już pojawia się kolejna scena i kolejny dialog.
Tłumacz audiowizualny musi umieć nie tylko skondensować wypowiedzi do optymalnej długości, ale także odpowiednio je podzielić na krótsze fragmenty (przyjmuje się, że napisy powinny zajmować maksymalnie 2 linijki tekstu i liczyć nie więcej niż 38 znaków), wybrać czcionkę i umieścić napisy we właściwym miejscu na ekranie.
Podobnymi prawami rządzą się tłumaczenia typu dubbing i voice-over – tu niezwykle istotne jest zsynchronizowanie wypowiadanego tekstu z sytuacją mającą miejsce na scenie, z ruchami ust aktorów oraz ich gestykulacją. Także tutaj, w celu oddania intencji i charakteru postaci, często dokonuje się selekcji tego, co powinno zostać przetłumaczone, co pominięte, a co zmienione.
Tłumaczenia audiowizualne pozwalają nam zrozumieć świat bohaterów naszych ulubionych filmów, bajek i seriali. Perfekcyjny przekład to taki, dzięki któremu nie tylko zrozumiemy to, co mówią aktorzy, ale także taki, który wywoła w nas określone odczucia i wrażenia. Każda jego część musi zostać poddana szczegółowej analizie i zmodyfikowana tak, aby odbiór produkcji był łatwy i przyjemny.
Opracowała Magdalena Kaczuba